علت اضافه وزن و چاقی کودکان چیست ؟

امروزه چاقی و اضافه وزن مساله و دغدغه اصلی متخصصین حوزه سلامت و تغذیه است. مطابق آمار رسمی کشور های توسعه یافته و در حال توسعه ، در حال حاضر با مساله چاقی دست به گریبان هستند. خوردن غذاهای آماده ، عدم تحرک ، مصرف دخانیات مخصوصا سیگار، ورزش نکردن و مصرف روزانه فست فود و بسیاری از دلایل دیگر همگی علل اصلی بروز چاقی هستند. متاسفانه چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان روند رو به رشدی را می پیماید.

علل اضافه وزن در کودکان متفاوت است اما مساله مهم این است که چاقی و اضافه وزن در کودکان عامل بروز بسیاری از بیماری ها است. در حال حاضر 42 میلیون کودک زیر 5 سال دچار چاقی و اضافه وزن هستند که این عدد نشان دهنده فراگیر بودن این بیماری است.

شاخص توده بدنی یا BMI در سطح 95 درصد یا بالاتر نشان دهنده این است که کودک چاق است.

BMI ابزاری است که تعیین میکند آیا فرد دچار اضافه وزن هست یا خیر. البته جنسیت و سن نیز در عدد BMI موثر هستند.

چاقی در کودکان از این جهت خطرناک است که در صورت درمان نشدن همراه با فرد به بزرگسالی وارد می شود و زمینه ی بروز بیماری های جدی جسمی می شود.

علاوه بر بیماری های جسمی مهم و جدی، کودک و نوجوان ما در معرض افسردگی نیز قرار می گیرد. چرا که خودش را با دیگر همسن و سالان خود مقایسه می کند و مشاهده ی این تفاوت ها بر روحیه و عملکردش تاثیر منفی می گذارد. کودکان چاق عموماً پرخاشگر تر و حساس تر هستند و از لحاظ روحی و روانی تحت فشار قرار دارند.

عوامل متفاوتی در بروز چاقی موثر هستند که در ادامه این مقاله به آن می پردازیم :

ممکن است اضافه وزن در کل خانواده و اقوام یک کودک وجود داشته باشد. این مساله یا به ژنتیک مربوط می شود و یا به سبد غذایی خانواده که تا چه میزان سالم است و یا تا چه میزان نا سالم است. اما علت اصلی چاقی کودکان عدم تحرک و یک جا نشستن به مدت طولانی است . همچنین پر خوری کردن و خوردن غذاهای آماده و حاضری به علت وجود نمک و روغن زیاد باعث بروز چاقی می شود.

بسیاری از کودکان به شیرینی و شکلات علاقه وافری دارند. این مساله در همه کودکان وجود دارد ولی برخی از کودکان قدرت کنترل خود را ندارند و گاهاً والدین نیز به این موضوع دقت و حساسیت خاصی نشان نمی دهند. شیرین و شکلات عامل مهمی در بروز اضافه وزن است . نوشابه ، چیپس و پفک، پاستیل های صنعتی و ... باید سریعاً از سبد غذایی خانواده هایی که فرزند چاق دارند حذف شوند.

غذای آماده و یخ زده ، کنسرو های آماده ، خیار شور، سس های مایونز و کچاپ، سوسیس و کالباس مواد خوراکی مضری هستند. این مواد خوراکی کالری بالایی دارند، نمک زیادی دارند و چه در افراد بزرگسال و چه در کودکان بهتر است انواع میوه جات و سبزیجات تازه و نوشیدنی های طبیعی و کم شکر جایگزین آنها شودتا وزن در حالت ثابت و مناسبی باقی بماند.باید تاکید کنیم که وظیفه پدر و مادر است که روش تغذیه غلط را از بین ببرند تا از همان کودکی فرزندانشان دچار آسیب مهمی به نام اضافه وزن نشوند.

همانظور که گفتیم چاقی و اضافه وزن باعث منزوی شدن و افسرده شدن کودک و نوجوان ما می شود، اما عکس این قضیه هم صدق می کند. یعنی مکشلات روحی و روانی می تواند باعث شود کودک به پرخوری روی بیاورد. دعوای پدر و مادر، عدم رضایت از مدرسه و معلمان، آزار و اذیت کودکان همسن و سال باعث می شود کودک از نظر روحی در معرض فشار و تنش قرار گیرد و برای از بین بردن این احساس اضطراب و استرس پر خوری کند.

خانواده و به خصوص مادر نقش مهمی در تربیت فرزندان خود دارند. چنانچه نگران فرزندمان هستیم باید به سلامت جسمی و روحی او بیشتر اهمیت بدهیم . چاقی زمینه بروز بسیاری از بیماری هاست . اگر می خواهیم در آینده درگیر بیمارستان و پزشک نباشیم باید روند تغذیه و خورد و خوراک خودمان و فرزندمان را به نحو درست و صحیح اصلاح کنیم.

چاقی و اضافه وزن در کودکان عامل بروز چه بیماری هایی است :

اضافه وزن در کودکان زمینه بروز بیماری هایی از قبیل دیابت نوع 2، بیماری های قلبی، بیماری های دستگاه گوارش مانند یبوست و رفلاکس معده، کبد چرب، فشار خون ، افسردگی و پرخاشگری و ... می شود.

دیابت نوع 2 وضعیتی است که بدن به طور مناسب متابولیزه نمی کند. دیابت در مراحل پیشرفته تر می تواند به بیماری های چشمی و آسیب عصبی و نارسایی کبد و کلیه منجر شود. با تغییر رژیم غذایی و گنجاندن سبزیجات تازه و غذاهای کم روغن و کم نمک از بروز این بیماری ها جلوگیری کنیم.

بیماری های قلبی زمانی بروز می کنن د که کلسترول و فشار خون فرد بالا باشد . کودکان بدن ضعیف تری دارند و احتمال ابتلا به انواع بیماری در آنها بیشتر است. بنابراین نمک و کلسترول برای کودکان خطرناک تر است.

آسم مزمن خطر دیگری است که کودکان چاق را تهدید می کند. بر اساس تحقیقات 38 درصد بزرگسالان مبتلا به آسم در ایالات متحده آمریکا چاق هستند. این آمار نشان می دهد تا چه میزان چاقی در بروز آسم موثر است.

کودکان چاق اغلب خر و پف می کنند و دچار اختلالات خواب هستند. این اختلالات برخی به خاطر همان مشکلات روحی و روانی مانند افسردگی و منزوی شدن است ، و برخی دیگر به خاطر مشکلاتی مانند درد گردن و یا درد سایر نقاط ستون فقرات.

برای جلوگیری از بروز چاقی چه نکاتی مهم است :

می توانیم برای کودک خود میان وعده های سالم و کم کالری مانند موه سبزیجات سالم وآجیل چهار مغز در نظر بگیریم.

تعداد وعده های غذایی را بیشتر کنیم و در عوض حجم آن را کم کنیم.

هرگز صبحانه را فراموش نکنید ! حتماً برای راهی کردن فرزندمان به مدرسه از خواب بیدار شویم و صبحانه ای کامل برایش تدارک ببینیم. نخوردن صبحانه باعث می شود کودک ولع بیشتری برای وعده غذایی بعد داشته باشد و تا رسیدن آن وعده غذایی مدام تنقلات نا سالم بخورد.

سعی کنید حتما وعده های غذایی همراه با خانواده صرف شود. این کار حس اطمینان بیشتری به کودک می دهد.

به عنوان پاداش به کودکمان شکلات و شیرینی ندهیم.

غذاهای سبک و سالم را جایگزین غذاهای آماده و فوری کنیم.

نوشابه را از سبد غذایی حذف کنیم و در عوض نوشیدنی های طبیعی تهیه کنیم.

خامه، سرشیر و کره را از میز صبحانه حذف کنیم.

همراه با کودکمان ساعاتی از روز را به پیاده روی و انجام حرکات هوازی اختصاص دهیم.

کودکمان را به بازی گروهی با دوستانش ترغیب کنیم.

فعالیت هایی مانند تلویزیون دیدن و بازی های کامپیوتری را محدود کنیم .