مضرات مصرف بیش از حد قند

عادت کردن ذائقه به مواد شیرین که به طور معمول از دوران کودکی شروع می‌شود، عوارض متعددی نظیر اضافه وزن، چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان را به دنبال دارد. قند و ترکیبات حاوی قند، کالری زیادی برای بدن تامین می‌کنند، اما متاسفانه فاقد مواد مغزی لازم هستند. بنابراین باید سهم ناچیزی از انرژی دریافتی روزانه را تشکیل دهند.

باید توجه کرد که انواع مختلفی از قندها به طور طبیعی وجود دارند که شامل گلوکز، فروکتوز، لاکتوز، مالتوز و سوکروز هستند. برخی از انواع قندها به طور طبیعی در میوه‌ها و سبزی‌ها و سایر مواد غذایی یافت می‌شوند؛ مانند گلوکز، فروکتوز و لاکتوز. بسیاری از مواد غذایی که مصرف می‌شوند دارای شکر افزوده هستند و این نوع شکر برای افزایش طعم به محصولاتی که در کارخانه‌ها یا در خانه تولید می‌شوند، افزوده می‌شوند. مهم‌ترین منابع شکر افزوده، نوشابه‌های گازدار، ماءالشعیر، آب میوه‌های صنعتی، شیر و ماست با طعم میوه، شیر کاکائو، شیر شکلات، بستنی، ‌انواع کیک و شیرینی و شکلات‌ها هستند. در حقیقت شکر افزوده به عنوان عامل اصلی در بروز مشکلات سلامت معرفی شده است.

باید بدانیم که مصرف زیاد قند و شکر و مواد شیرین موجب اضافه وزن و چاقی می‌شود. بنابراین برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی، کل قند و شکر مصرفی در برنامه غذایی روزانه باید کمتر از شش قاشق چای‌خوری باشد. این مقدار شامل قند پنهان در مواد خوراکی مانند عسل، مربا، بستنی، نوشابه و آب میوه، شیرینی و شکلات هم می‌شود. مصرف زیاد قند، شکر و مواد شیرین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.

با توجه به ارتباط مستقیم بین مواد قندی و شیرین با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی و مرگ و میر ناشی از آن، کمتر از ۱۰ درصد کل انرژی دریافتی روزانه باید از قندهای ساده (قند و شکر) تامین شود. برای دستیابی به این نکته مهم، زنان در روز نباید بیش از ۱۰۰ کالری (شش قاشق چای‌خوری) و مردان نباید بیش از ۱۵۰ کالری (۹ قاشق چای‌خوری) شکر مصرف کنند. منظور از این میزان، شکر استفاده شده در کل مواد غذایی مصرف شده در طول روز است.

باید بدانیم که مصرف زیاد قند، شکر و مواد شیرین خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. مقادیر زیاد قند و شکر سمومی را در بدن تولید می‌کند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان مخصوصا سرطان پانکراس می‌شود و وجود مقادیر بسیار زیاد قند در خون مانند آنچه در دیابتی‌ها مشاهده می‌شود، باعث تخریب سلول‌ها خواهد شد. همچنین مصرف زیاد قند، شکر و مواد شیرین خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد. مصرف بیش از حد مواد قندی و شیرین، کارایی انسولین در بدن را ضعیف می‌کند و موجب ابتلای فرد به بیماری دیابت و یا انباشه شدن چربی در کبد می‌شود.

از طرفی باید به منابع پنهان قند در مواد غذایی توجه کنید. انواع سس‌ها، قهوه‌های فوری، نوشابه‌های گازدار، آب میوه‌های صنعتی، کمپوت‌ها، انواع شیرینی، شکلات و دسرهای آماده حاوی مقادیر زیادی قند هستند.

بنابر اعلام معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، باید توجه داشته باشیم که مصرف زیاد قند و شکر و مواد شیرین موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از پوسیدگی دندان مصرف مواد قندی و شیرین را کاهش دهید؛ چراکه میکروب‌های موجود در دهان از قند موجود در مواد قندی و شیرین استفاده کرده و آن را به اسید تبدیل می‌کنند و این اسید مینای دندان را حل کرده و پوسیدگی آغاز می‌شود. مواد شیرین و چسبنده مانند شکلات، پاستیل و تافی اثرات تخریبی بیشتری روی دندان‌ها دارند. باید به کودکان بیاموزیم که پس از مصرف مواد قندی و شیرین، دهان خود را با آب شست‌وشو دهند.

چند نکته کلیدی

- حتما برچسب مواد غذایی را بخوانید و غذاهای با درصد کم قند را انتخاب کنید.

- از میوه‌های تازه به جای شیرینی و شکلات به عنوان میان وعده استفاده کنید.

- نوشیدنی‌های بدون شکر و یا کم کالری مانند دوغ، آب و آب میوه‌های طبیعی بدون قند افزوده به جای نوشابه‌های گازدار خریداری کنید.

- از کیک‌های تهیه شده از غلات کامل یا نان شیرینی‌هایی که قند بسیار کمتری در آنها به کار رفته است بجای کیک‌های خیلی شیرین استفاده کنید.