آشنایی با آمبولی ریه

دکتر رستم یزدانی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در جمع خبرنگاران گفت: کار اصلی دستگاه تنفسی تامین اکسیژن و دفع گاز دی اکسید کربن است و علاوه برآن تصفیه خون کار مهمی دیگری است که انجام می‌دهد. این تصفیه خون می‌تواند از مواد شیمیایی باشد و می‌تواند حاوی تصفیه موادی باشد که به صورت غیرمعمول در داخل جریان خون ایجاد می‌شود؛ چه موادی که به صورت خارجی وارد جریان خون سیستماتیک شوند و چه به صورت غیر معمول خودشان در جریان سیستمیک بوجود می‌آیند.
به گفته وی، هر گاه یکی از این مواد خارجی در سیستم مویرگی تنفسی گیر کند، آمبولی اتفاق افتاده است. شایع‌ترین نوع آمبولی که بوجود می آید و ما بیشتر در مورد آن می‌شنویم گیر افتادن لخته های خون در داخل سیستم مویرگی و سیستم عروقی ریه‌هاست.
وی افزود: آمبولی چربی نیز داریم که به هر دلیلی چربی وارد جریان خون می شود و یا در جریان خون بوجود می آید. مثلا کسانی که اعمال جراحی مانند عمل زیبایی کم کردن بافت چربی شکم انجام می دهند و یا وقتی که ضربه به بافت ها و یا ارگان هایی که حاوی چربی زیاد هستند، وارد می شود، باعث می شود چربی وارد جریان خون سیستمیک شود و در نتیجه فرد دچار آمبولی چربی می شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در مورد دلایل ایجاد آمبولی گفت: سه عامل وجود دارد که ممکن است فرد را مستعد ایجاد لخته در داخل مجاری عروقی به خصوص وریدهای اندام تحتانی کند و یا اینکه آسیبی به داخل وریدها بوجود آید که یکنواختی جدار وریدها از بین برود.
وی گفت: یکی از این عوامل، انجام اعمال جراحی بویژه افرادی که عمل جراحی لگن انجام می دهند، کسانی که عمل جراحی مفصل زانو و یا مفصل لگن انجام می دهند و کسانی که سزارین می شوند که در این جراحی ها میزان ابتلای وریدهای اندام برای ایجاد لخته در اندام تحتانی بیشتر است.
یزدانی اضافه کرد: عامل دیگر این است که به هر دلیلی جریان خون در داخل وریدها کم می‌شود. مثلا افراد مسنی که کمتر راه می روند، کسانی که اعمال جراحی انجام می دهند و به هر دلیلی بی حرکت می شوند، کسانی که تصادف می کنند و آسیب به ستون فقرات‌شان بوجود می آید و بی حرکتی دارند، کسانی که مبتلا به بیماری های مزمن ریوی هستند، کسانی که مبتلا به بیماری های قلبی هستند، کسانی که به دلیلی میزان فعالیت‌شان کم می شود، مقداری برگشت پذیری عروق و برگشت پذیری خونی که در داخل وریدها وجود دارد به سمت قلب کمتر و سرعت جریان خون کمتر می شود. بنابراین شانس ایجاد لخته بیشتر می شود.
وی گفت: در عامل دیگری که فرد، مستعد ایجاد لخته در داخل خون سیستمیک می‌شود، گاهی اوقات مصرف برخی داروها بویژه داروهایی که حاوی استروژن هستند باعث ایجاد لخته خون می‌شود.
این فوق تخصص ریه، آسم و آلرژی ادامه داد: گاهی اوقات اختلالات مادرزادی که به صورت ارثی وجود دارد، فرد را مستعد ترومبوز یا لخته در بدنش می‌کند و به طور کلی موادی که باعث جلوگیری از ایجاد لخته می‌شود در بدن این فرد کمتر است.

یزدانی با بیان اینکه کمبود برخی از ویتامین ها مانند ویتامین ب ۱۲ ممکن است فرد را مستعد ایجاد لخته کند، گفت: یکی از بیماری هایی که خیلی زیاد فرد را مستعد می کند که لخته بوجود آید، انواع بدخیمی‌هاست. بدخیمی‌ها علاوه بر اینکه میزان فعالیت فرد را کم می‌کند، با توجه به اینکه ترشحاتی که سلول های بدخیم دارند فرد را مستعد به این می‌کند که لخته در داخل بدنش ایجاد شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در مورد علائم و نشانه‌های آمبولی ریه، گفت: بسته به اندازه لخته خونی که وارد جریان خون ریوی ما می شود، علائم آمبولی ریه می‌تواند متفاوت باشد. گاهی اوقات ممکن است آمبولی بدون علامت باشد و ممکن است مراجعه و درمان هم نداشته باشد. اگر اندازه لخته کوچک باشد در عروق محیطی گیر می‌کند و باعث درد قفسه سینه و التهاب پرده دور ریه‌ها می‌شود.
یزدانی گفت: بعضی اوقات آنفارکتوس اتفاق می‌افتد و فرد ممکن است دچار خلط خونی و یا تنگی نفس شود، اما اگر اندازه لخته خیلی بزرگ باشد یا اینکه از قبل بیمار مبتلا به بیماری های قلبی ریوی زمینه ای باشد، علائم آمبولی ریوی ممکن است بسیار متفاوت باشد.
وی افزود: یک فرد سالم برای اینکه دچار سنکوپ و کاهش خون رسانی به بافت‌های حیاتی به دلیل آمبولی ریه شود باید ۵۰ تا ۶۰ درصد مجرا و قطر شریان‌های ریوی بسته شود، اما فرد که مبتلا به بیماری زمینه‌ای قلبی ریوی است با میزان بسیار کمتری از بسته شدن این بستر عروقی، ممکن است دچار سنکوپ و عوارض خطرناک آمبولی ریه شود.
این فوق تخصص ریه، آسم و آلرژی خاطر نشان کرد: یکی از علائم فرد مشکوک به آمبولی ریه، علائم و نشانه‌های ایجاد لخته در اندام‌هاست که یکی از آن می‌تواند تورم و قرمزی اندام تحتانی و درد در اندام تحتانی باشد.